Tùy chọn cho vay trên thị trường tiền điện tử: Rủi ro tiềm ẩn và hướng cải tiến
Trong năm qua, thị trường cấp một của ngành mã hóa đã hoạt động kém hiệu quả, nhiều dự án đang đối mặt với khó khăn. Trong bối cảnh "thị trường gấu" như vậy, một số hành vi thị trường và lỗ hổng quản lý đã được phơi bày. Các nhà tạo lập thị trường lẽ ra nên là động lực cho các dự án mới, bằng cách cung cấp thanh khoản và ổn định giá để giúp phát triển dự án. Tuy nhiên, một hình thức hợp tác được gọi là "mô hình tùy chọn cho vay" đang bị một số hành vi xấu lạm dụng trong môi trường thị trường hiện tại, gây thiệt hại cho các dự án mã hóa nhỏ, dẫn đến sự sụp đổ lòng tin và hỗn loạn thị trường.
Thị trường tài chính truyền thống đã từng đối mặt với vấn đề tương tự, nhưng thông qua việc hoàn thiện quy định và cơ chế minh bạch, đã giảm thiểu tác động của nó xuống mức tối thiểu. Ngành mã hóa có thể học hỏi kinh nghiệm từ tài chính truyền thống để giải quyết những bất ổn hiện tại của thị trường, xây dựng một hệ sinh thái công bằng hơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào cơ chế hoạt động của mô hình tùy chọn cho vay, những rủi ro tiềm ẩn đối với dự án, so sánh với thị trường truyền thống, cũng như phân tích tình trạng hiện tại của thị trường.
Mô hình tùy chọn cho vay: Bề ngoài là đôi bên cùng có lợi, thực chất ẩn chứa rủi ro
Trong thị trường tiền điện tử, trách nhiệm của nhà tạo lập thị trường là đảm bảo thị trường có đủ tính thanh khoản thông qua việc giao dịch mã thông báo thường xuyên, ngăn chặn giá cả biến động mạnh do thiếu người mua và người bán. Đối với các dự án mới nổi, việc hợp tác với nhà tạo lập thị trường gần như là bắt buộc, điều này liên quan đến khả năng thành công trong việc niêm yết trên sàn giao dịch và thu hút nhà đầu tư. "Mô hình tùy chọn cho vay" là một hình thức hợp tác phổ biến: bên dự án cho nhà tạo lập thị trường vay một lượng lớn mã thông báo miễn phí hoặc với chi phí thấp; nhà tạo lập thị trường sử dụng những mã thông báo này để thực hiện các hoạt động tạo lập thị trường trên sàn giao dịch, duy trì sự năng động của thị trường. Hợp đồng thường bao gồm các điều khoản tùy chọn, cho phép nhà tạo lập thị trường hoàn trả mã thông báo với giá đã thỏa thuận vào một thời điểm nhất định trong tương lai hoặc mua trực tiếp, nhưng họ cũng có thể chọn không thực hiện tùy chọn này.
Xem bề ngoài, mô hình này dường như có lợi cho cả hai bên: bên dự án nhận được sự hỗ trợ từ thị trường, trong khi các nhà tạo lập thị trường kiếm lợi từ chênh lệch giá giao dịch hoặc phí dịch vụ. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ tính linh hoạt của các điều khoản tùy chọn và sự không minh bạch của hợp đồng. Sự không đối xứng thông tin giữa bên dự án và các nhà tạo lập thị trường tạo điều kiện cho một số nhà tạo lập không trung thực. Họ có thể sử dụng token mượn được để làm rối thị trường, thay vì hỗ trợ sự phát triển của dự án, đặt lợi ích của bản thân lên hàng đầu.
Hành vi cướp đoạt: Dự án bị thiệt hại như thế nào
Khi mô hình tùy chọn cho vay bị lạm dụng, có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho dự án. Phương pháp phổ biến nhất là "đập phá giá": các nhà tạo lập thị trường sẽ tập trung bán tháo một lượng lớn token đã vay, dẫn đến giá giảm mạnh. Các nhà đầu tư lẻ phát hiện ra bất thường và lập tức theo chân bán tháo, khiến thị trường rơi vào hoảng loạn. Các nhà tạo lập thị trường có thể hưởng lợi từ điều này, chẳng hạn bằng cách thực hiện giao dịch "bán khống" - bán token với giá cao trước, chờ giá sụp đổ rồi mua lại với giá thấp để trả lại cho bên dự án, từ đó kiếm lời từ chênh lệch. Hoặc họ có thể tận dụng các điều khoản tùy chọn, "trả lại" token ở mức giá thấp nhất, để thu lợi nhuận với chi phí cực thấp.
Hành động này thường có tác động tàn phá đối với các dự án nhỏ. Nhiều trường hợp cho thấy, giá token có thể giảm một nửa chỉ trong vài ngày, dẫn đến việc vốn hóa thị trường bị bốc hơi mạnh, khiến việc tái huy động vốn trở nên cực kỳ khó khăn. Tệ hơn nữa, cốt lõi của các dự án mã hóa nằm ở sự tin tưởng của cộng đồng, một khi giá cả sụp đổ, nhà đầu tư sẽ hoặc xem dự án như một "kế hoạch lừa đảo", hoặc hoàn toàn mất niềm tin, dẫn đến sự sụp đổ của cộng đồng. Sàn giao dịch có yêu cầu nghiêm ngặt về khối lượng giao dịch và sự ổn định giá của token, sự giảm giá mạnh có thể trực tiếp dẫn đến việc token bị niêm yết lại, triển vọng của dự án trở nên đáng lo ngại.
Điều tồi tệ hơn là các thỏa thuận hợp tác này thường được bảo vệ bởi các thỏa thuận bảo mật (NDA), khiến bên ngoài không thể hiểu được chi tiết cụ thể. Nhiều thành viên trong nhóm dự án chủ yếu là những người mới có nền tảng kỹ thuật, không đủ nhận thức về thị trường tài chính và rủi ro hợp đồng. Đối mặt với những nhà tạo lập thị trường dày dạn kinh nghiệm, họ thường ở thế bất lợi, thậm chí có thể ký kết các thỏa thuận không có lợi mà không biết. Sự không đối xứng thông tin này khiến các dự án nhỏ trở thành mục tiêu dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc.
Các rủi ro tiềm ẩn khác
Ngoài việc thao túng giá thông qua mô hình tùy chọn cho vay, các nhà tạo lập thị trường trong thị trường tiền điện tử còn có thể áp dụng các phương thức khác để gây hại cho các dự án nhỏ thiếu kinh nghiệm. Ví dụ:
Giao dịch giả: Sử dụng tài khoản của riêng mình hoặc tài khoản liên kết để thực hiện giao dịch lẫn nhau, tạo ra khối lượng giao dịch giả cao, thu hút nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia. Một khi dừng hành vi này, khối lượng giao dịch thực sẽ giảm đột ngột, giá sẽ sụp đổ, dự án có thể đối mặt với nguy cơ bị sàn giao dịch loại bỏ.
Bẫy hợp đồng: Thiết lập tiền đặt cọc cao, "tiền thưởng hiệu suất" không hợp lý trong hợp đồng, hoặc cho phép các nhà tạo lập thị trường mua token với giá thấp và bán cao sau khi niêm yết, gây ra sự sụt giảm giá mạnh, làm tổn hại đến lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ, đồng thời để bên dự án chịu trách nhiệm.
Giao dịch nội bộ: Sử dụng lợi thế thông tin để thực hiện giao dịch trước khi công bố thông tin quan trọng của dự án, chẳng hạn như kéo giá lên để dụ dỗ nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào sau đó bán ra, hoặc phát tán tin tức tiêu cực để đẩy giá xuống rồi mua vào số lượng lớn.
Kiểm soát tính thanh khoản: Khi dự án trở nên quá phụ thuộc vào dịch vụ của họ, đe dọa tăng giá hoặc rút vốn, nếu không gia hạn hợp đồng thì đe dọa đập giá, khiến dự án rơi vào thế bị động.
Bán theo gói: Việc tiếp thị bao gồm "dịch vụ trọn gói" như tiếp thị, PR, và thao túng giá, thực chất có thể là tạo ra lưu lượng giả, giá cao trong thời gian ngắn rồi nhanh chóng sụp đổ, bên dự án không chỉ mất vốn mà còn có thể đối mặt với rủi ro pháp lý.
Sự phân biệt đối xử: Khi phục vụ nhiều dự án cùng một lúc, thiên vị khách hàng lớn, cố tình hạ thấp giá của các dự án nhỏ, hoặc chuyển tiền giữa các dự án, gây ra lợi ích cho một số dự án trong khi các dự án khác bị thiệt hại.
Những hành vi này đều lợi dụng sự thiếu sót trong quản lý thị trường tiền điện tử và điểm yếu trong kinh nghiệm của các bên dự án, có thể dẫn đến việc giá trị thị trường của dự án giảm mạnh và niềm tin của cộng đồng sụp đổ.
Cách đối phó của thị trường tài chính truyền thống
Thị trường tài chính truyền thống - như chứng khoán, trái phiếu, hợp đồng tương lai và các lĩnh vực khác - cũng từng phải đối mặt với những vấn đề tương tự. Ví dụ, "cuộc tấn công của thị trường gấu" đã làm giảm giá cổ phiếu thông qua việc bán tháo lớn, thu lợi từ việc bán khống. Các công ty giao dịch tần suất cao có thể lợi dụng lợi thế thuật toán để chiếm ưu thế trong việc tạo lập thị trường, khuếch đại biến động của thị trường để thu lợi cá nhân. Thông tin không minh bạch trên thị trường giao dịch không chính thức (OTC) cũng đã cung cấp cơ hội cho một số nhà tạo lập thị trường thao túng báo giá. Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, một số quỹ đầu cơ đã bị cáo buộc làm gia tăng sự hoảng loạn trên thị trường thông qua việc bán khống cổ phiếu ngân hàng.
Tuy nhiên, thị trường truyền thống đã phát triển một bộ cơ chế ứng phó khá trưởng thành, đáng để ngành mã hóa học hỏi:
Quy định nghiêm ngặt: Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) đã ban hành "Quy tắc SHO", yêu cầu phải đảm bảo có thể mượn cổ phiếu trước khi thực hiện bán khống, nhằm ngăn chặn "bán khống trần". "Quy tắc giá tăng" quy định chỉ được thực hiện bán khống khi giá cổ phiếu tăng, hạn chế hành vi ép giá ác ý. Hành vi thao túng thị trường bị cấm rõ ràng, vi phạm Điều 10b-5 của "Đạo luật Chứng khoán" có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt khổng lồ hoặc thậm chí là án tù. Liên minh Châu Âu cũng có "Quy định về lạm dụng thị trường" (MAR) tương tự chuyên nhắm vào hành vi thao túng giá.
Thông tin minh bạch: Thị trường truyền thống yêu cầu các công ty niêm yết báo cáo với cơ quan quản lý về nội dung thỏa thuận với các nhà tạo lập thị trường, dữ liệu giao dịch (bao gồm giá cả, khối lượng giao dịch) được công khai, nhà đầu tư có thể tra cứu thông qua các đầu cuối chuyên nghiệp. Các giao dịch lớn phải được báo cáo, ngăn chặn việc "đạp giá" trong im lặng. Mức độ minh bạch này giảm đáng kể không gian hành vi sai trái của các nhà tạo lập thị trường.
Giám sát thời gian thực: Sàn giao dịch sử dụng thuật toán để theo dõi diễn biến thị trường, ngay khi phát hiện sự biến động bất thường hoặc khối lượng giao dịch, chẳng hạn như một cổ phiếu đột nhiên giảm mạnh, sẽ ngay lập tức khởi động cuộc điều tra. Cơ chế ngắt mạch tự động tạm ngừng giao dịch khi giá biến động mạnh, tạo thời gian bình tĩnh cho thị trường, ngăn chặn sự lây lan của tâm lý hoảng loạn.
Quy định ngành: Các tổ chức như Cục Quản lý Tài chính Hoa Kỳ (FINRA) đã đặt ra các tiêu chuẩn đạo đức cho các nhà tạo lập thị trường, yêu cầu họ cung cấp báo giá công bằng và duy trì sự ổn định của thị trường. Các nhà tạo lập thị trường được chỉ định của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (DMM) phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn và hành vi để đủ điều kiện.
Bảo vệ nhà đầu tư: Nếu các nhà tạo lập thị trường làm rối loạn trật tự thị trường, nhà đầu tư có thể yêu cầu bồi thường thông qua kiện tập thể. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều ngân hàng đã bị cổ đông kiện vì hành vi thao túng thị trường. Công ty bảo vệ nhà đầu tư chứng khoán (SIPC) cung cấp một mức độ bồi thường cho những thiệt hại do hành vi sai trái của các nhà môi giới.
Những biện pháp này tuy không hoàn hảo, nhưng thực sự đã giảm thiểu đáng kể những hành vi cướp bóc trong thị trường truyền thống. Kinh nghiệm cốt lõi của thị trường truyền thống là kết hợp một cách hữu cơ giữa quản lý, tính minh bạch và cơ chế trách nhiệm, xây dựng một hệ thống bảo vệ đa tầng.
Phân tích độ yếu của thị trường tiền điện tử
So với thị trường truyền thống, thị trường tiền điện tử có vẻ dễ bị tổn thương hơn, những lý do chính bao gồm:
Quy định chưa hoàn thiện: Thị trường truyền thống có hàng trăm năm kinh nghiệm về quy định, hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh. Trong khi đó, thị trường tiền điện tử toàn cầu vẫn đang trong tình trạng phân tán về quy định, nhiều khu vực chưa có quy định rõ ràng về thao túng thị trường hoặc hành vi của nhà tạo lập thị trường, điều này đã tạo cơ hội cho những hành vi xấu.
Quy mô thị trường còn nhỏ: Giá trị thị trường và tính thanh khoản của tiền điện tử vẫn còn chênh lệch lớn so với thị trường chứng khoán trưởng thành. Hoạt động của một nhà tạo lập thị trường đơn lẻ có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá của một mã thông báo, trong khi các cổ phiếu lớn trên thị trường truyền thống thì khó bị thao túng bởi một chủ thể duy nhất.
Kinh nghiệm của bên dự án còn hạn chế: Nhiều đội ngũ dự án mã hóa chủ yếu là các chuyên gia công nghệ, thiếu hiểu biết sâu sắc về hoạt động của thị trường tài chính. Họ có thể không nhận thức đầy đủ về những rủi ro tiềm ẩn của mô hình tùy chọn cho vay, dễ bị các nhà tạo lập thị trường dẫn dắt khi ký kết hợp đồng.
Thông tin không minh bạch: Thị trường tiền điện tử thường sử dụng các thỏa thuận bảo mật, chi tiết hợp đồng thường không được công khai. Cách làm này đã được sự quan tâm của cơ quan quản lý trong thị trường truyền thống, nhưng vẫn là điều bình thường trong lĩnh vực mã hóa.
Những yếu tố này kết hợp lại, làm cho các dự án nhỏ dễ trở thành mục tiêu của các hành vi cướp đoạt, đồng thời cũng đe dọa đến nền tảng niềm tin và sự phát triển khỏe mạnh của toàn ngành.
Để giải quyết những vấn đề này, ngành công nghiệp mã hóa cần nỗ lực từ nhiều phía: hoàn thiện khuôn khổ quy định, nâng cao tính minh bạch của thị trường, tăng cường giáo dục cho các dự án, thiết lập cơ chế tự quản trong ngành, v.v. Chỉ có như vậy, mới có thể tạo ra một hệ sinh thái thị trường tiền điện tử công bằng, minh bạch và bền vững hơn.
Xem bản gốc
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
14 thích
Phần thưởng
14
7
Chia sẻ
Bình luận
0/400
SeasonedInvestor
· 14giờ trước
Quản lý có tác dụng gì, vẫn cứ chơi đùa với mọi người.
Xem bản gốcTrả lời0
MevShadowranger
· 07-21 11:18
Một đợt kinh doanh nữa đến rồi~
Xem bản gốcTrả lời0
HodlBeliever
· 07-21 06:59
Mỗi con bò và gấu đều là cơ hội tái phân bổ tài sản, các bạn hãy tỉnh táo lên.
Xem bản gốcTrả lời0
MetaverseVagabond
· 07-21 06:57
Thị trường Bear就是养蛊市场
Xem bản gốcTrả lời0
CryptoPunster
· 07-21 06:50
Lại một vở kịch hay cho đồ ngốc được chơi cho Suckers.
Xem bản gốcTrả lời0
GasFeeVictim
· 07-21 06:43
Quản lý quản lý quản lý còn không bằng trước tiên quản lý bản thân đừng đầu tư lung tung
Xem bản gốcTrả lời0
SchrodingerAirdrop
· 07-21 06:30
Thị trường này luôn như vậy! Làm tôi đau lòng quá.
Khám phá mô hình tùy chọn cho vay: Rủi ro tiềm ẩn và gợi ý quản lý trong thị trường tiền điện tử
Tùy chọn cho vay trên thị trường tiền điện tử: Rủi ro tiềm ẩn và hướng cải tiến
Trong năm qua, thị trường cấp một của ngành mã hóa đã hoạt động kém hiệu quả, nhiều dự án đang đối mặt với khó khăn. Trong bối cảnh "thị trường gấu" như vậy, một số hành vi thị trường và lỗ hổng quản lý đã được phơi bày. Các nhà tạo lập thị trường lẽ ra nên là động lực cho các dự án mới, bằng cách cung cấp thanh khoản và ổn định giá để giúp phát triển dự án. Tuy nhiên, một hình thức hợp tác được gọi là "mô hình tùy chọn cho vay" đang bị một số hành vi xấu lạm dụng trong môi trường thị trường hiện tại, gây thiệt hại cho các dự án mã hóa nhỏ, dẫn đến sự sụp đổ lòng tin và hỗn loạn thị trường.
Thị trường tài chính truyền thống đã từng đối mặt với vấn đề tương tự, nhưng thông qua việc hoàn thiện quy định và cơ chế minh bạch, đã giảm thiểu tác động của nó xuống mức tối thiểu. Ngành mã hóa có thể học hỏi kinh nghiệm từ tài chính truyền thống để giải quyết những bất ổn hiện tại của thị trường, xây dựng một hệ sinh thái công bằng hơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào cơ chế hoạt động của mô hình tùy chọn cho vay, những rủi ro tiềm ẩn đối với dự án, so sánh với thị trường truyền thống, cũng như phân tích tình trạng hiện tại của thị trường.
Mô hình tùy chọn cho vay: Bề ngoài là đôi bên cùng có lợi, thực chất ẩn chứa rủi ro
Trong thị trường tiền điện tử, trách nhiệm của nhà tạo lập thị trường là đảm bảo thị trường có đủ tính thanh khoản thông qua việc giao dịch mã thông báo thường xuyên, ngăn chặn giá cả biến động mạnh do thiếu người mua và người bán. Đối với các dự án mới nổi, việc hợp tác với nhà tạo lập thị trường gần như là bắt buộc, điều này liên quan đến khả năng thành công trong việc niêm yết trên sàn giao dịch và thu hút nhà đầu tư. "Mô hình tùy chọn cho vay" là một hình thức hợp tác phổ biến: bên dự án cho nhà tạo lập thị trường vay một lượng lớn mã thông báo miễn phí hoặc với chi phí thấp; nhà tạo lập thị trường sử dụng những mã thông báo này để thực hiện các hoạt động tạo lập thị trường trên sàn giao dịch, duy trì sự năng động của thị trường. Hợp đồng thường bao gồm các điều khoản tùy chọn, cho phép nhà tạo lập thị trường hoàn trả mã thông báo với giá đã thỏa thuận vào một thời điểm nhất định trong tương lai hoặc mua trực tiếp, nhưng họ cũng có thể chọn không thực hiện tùy chọn này.
Xem bề ngoài, mô hình này dường như có lợi cho cả hai bên: bên dự án nhận được sự hỗ trợ từ thị trường, trong khi các nhà tạo lập thị trường kiếm lợi từ chênh lệch giá giao dịch hoặc phí dịch vụ. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ tính linh hoạt của các điều khoản tùy chọn và sự không minh bạch của hợp đồng. Sự không đối xứng thông tin giữa bên dự án và các nhà tạo lập thị trường tạo điều kiện cho một số nhà tạo lập không trung thực. Họ có thể sử dụng token mượn được để làm rối thị trường, thay vì hỗ trợ sự phát triển của dự án, đặt lợi ích của bản thân lên hàng đầu.
Hành vi cướp đoạt: Dự án bị thiệt hại như thế nào
Khi mô hình tùy chọn cho vay bị lạm dụng, có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho dự án. Phương pháp phổ biến nhất là "đập phá giá": các nhà tạo lập thị trường sẽ tập trung bán tháo một lượng lớn token đã vay, dẫn đến giá giảm mạnh. Các nhà đầu tư lẻ phát hiện ra bất thường và lập tức theo chân bán tháo, khiến thị trường rơi vào hoảng loạn. Các nhà tạo lập thị trường có thể hưởng lợi từ điều này, chẳng hạn bằng cách thực hiện giao dịch "bán khống" - bán token với giá cao trước, chờ giá sụp đổ rồi mua lại với giá thấp để trả lại cho bên dự án, từ đó kiếm lời từ chênh lệch. Hoặc họ có thể tận dụng các điều khoản tùy chọn, "trả lại" token ở mức giá thấp nhất, để thu lợi nhuận với chi phí cực thấp.
Hành động này thường có tác động tàn phá đối với các dự án nhỏ. Nhiều trường hợp cho thấy, giá token có thể giảm một nửa chỉ trong vài ngày, dẫn đến việc vốn hóa thị trường bị bốc hơi mạnh, khiến việc tái huy động vốn trở nên cực kỳ khó khăn. Tệ hơn nữa, cốt lõi của các dự án mã hóa nằm ở sự tin tưởng của cộng đồng, một khi giá cả sụp đổ, nhà đầu tư sẽ hoặc xem dự án như một "kế hoạch lừa đảo", hoặc hoàn toàn mất niềm tin, dẫn đến sự sụp đổ của cộng đồng. Sàn giao dịch có yêu cầu nghiêm ngặt về khối lượng giao dịch và sự ổn định giá của token, sự giảm giá mạnh có thể trực tiếp dẫn đến việc token bị niêm yết lại, triển vọng của dự án trở nên đáng lo ngại.
Điều tồi tệ hơn là các thỏa thuận hợp tác này thường được bảo vệ bởi các thỏa thuận bảo mật (NDA), khiến bên ngoài không thể hiểu được chi tiết cụ thể. Nhiều thành viên trong nhóm dự án chủ yếu là những người mới có nền tảng kỹ thuật, không đủ nhận thức về thị trường tài chính và rủi ro hợp đồng. Đối mặt với những nhà tạo lập thị trường dày dạn kinh nghiệm, họ thường ở thế bất lợi, thậm chí có thể ký kết các thỏa thuận không có lợi mà không biết. Sự không đối xứng thông tin này khiến các dự án nhỏ trở thành mục tiêu dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc.
Các rủi ro tiềm ẩn khác
Ngoài việc thao túng giá thông qua mô hình tùy chọn cho vay, các nhà tạo lập thị trường trong thị trường tiền điện tử còn có thể áp dụng các phương thức khác để gây hại cho các dự án nhỏ thiếu kinh nghiệm. Ví dụ:
Giao dịch giả: Sử dụng tài khoản của riêng mình hoặc tài khoản liên kết để thực hiện giao dịch lẫn nhau, tạo ra khối lượng giao dịch giả cao, thu hút nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia. Một khi dừng hành vi này, khối lượng giao dịch thực sẽ giảm đột ngột, giá sẽ sụp đổ, dự án có thể đối mặt với nguy cơ bị sàn giao dịch loại bỏ.
Bẫy hợp đồng: Thiết lập tiền đặt cọc cao, "tiền thưởng hiệu suất" không hợp lý trong hợp đồng, hoặc cho phép các nhà tạo lập thị trường mua token với giá thấp và bán cao sau khi niêm yết, gây ra sự sụt giảm giá mạnh, làm tổn hại đến lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ, đồng thời để bên dự án chịu trách nhiệm.
Giao dịch nội bộ: Sử dụng lợi thế thông tin để thực hiện giao dịch trước khi công bố thông tin quan trọng của dự án, chẳng hạn như kéo giá lên để dụ dỗ nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào sau đó bán ra, hoặc phát tán tin tức tiêu cực để đẩy giá xuống rồi mua vào số lượng lớn.
Kiểm soát tính thanh khoản: Khi dự án trở nên quá phụ thuộc vào dịch vụ của họ, đe dọa tăng giá hoặc rút vốn, nếu không gia hạn hợp đồng thì đe dọa đập giá, khiến dự án rơi vào thế bị động.
Bán theo gói: Việc tiếp thị bao gồm "dịch vụ trọn gói" như tiếp thị, PR, và thao túng giá, thực chất có thể là tạo ra lưu lượng giả, giá cao trong thời gian ngắn rồi nhanh chóng sụp đổ, bên dự án không chỉ mất vốn mà còn có thể đối mặt với rủi ro pháp lý.
Sự phân biệt đối xử: Khi phục vụ nhiều dự án cùng một lúc, thiên vị khách hàng lớn, cố tình hạ thấp giá của các dự án nhỏ, hoặc chuyển tiền giữa các dự án, gây ra lợi ích cho một số dự án trong khi các dự án khác bị thiệt hại.
Những hành vi này đều lợi dụng sự thiếu sót trong quản lý thị trường tiền điện tử và điểm yếu trong kinh nghiệm của các bên dự án, có thể dẫn đến việc giá trị thị trường của dự án giảm mạnh và niềm tin của cộng đồng sụp đổ.
Cách đối phó của thị trường tài chính truyền thống
Thị trường tài chính truyền thống - như chứng khoán, trái phiếu, hợp đồng tương lai và các lĩnh vực khác - cũng từng phải đối mặt với những vấn đề tương tự. Ví dụ, "cuộc tấn công của thị trường gấu" đã làm giảm giá cổ phiếu thông qua việc bán tháo lớn, thu lợi từ việc bán khống. Các công ty giao dịch tần suất cao có thể lợi dụng lợi thế thuật toán để chiếm ưu thế trong việc tạo lập thị trường, khuếch đại biến động của thị trường để thu lợi cá nhân. Thông tin không minh bạch trên thị trường giao dịch không chính thức (OTC) cũng đã cung cấp cơ hội cho một số nhà tạo lập thị trường thao túng báo giá. Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, một số quỹ đầu cơ đã bị cáo buộc làm gia tăng sự hoảng loạn trên thị trường thông qua việc bán khống cổ phiếu ngân hàng.
Tuy nhiên, thị trường truyền thống đã phát triển một bộ cơ chế ứng phó khá trưởng thành, đáng để ngành mã hóa học hỏi:
Quy định nghiêm ngặt: Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) đã ban hành "Quy tắc SHO", yêu cầu phải đảm bảo có thể mượn cổ phiếu trước khi thực hiện bán khống, nhằm ngăn chặn "bán khống trần". "Quy tắc giá tăng" quy định chỉ được thực hiện bán khống khi giá cổ phiếu tăng, hạn chế hành vi ép giá ác ý. Hành vi thao túng thị trường bị cấm rõ ràng, vi phạm Điều 10b-5 của "Đạo luật Chứng khoán" có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt khổng lồ hoặc thậm chí là án tù. Liên minh Châu Âu cũng có "Quy định về lạm dụng thị trường" (MAR) tương tự chuyên nhắm vào hành vi thao túng giá.
Thông tin minh bạch: Thị trường truyền thống yêu cầu các công ty niêm yết báo cáo với cơ quan quản lý về nội dung thỏa thuận với các nhà tạo lập thị trường, dữ liệu giao dịch (bao gồm giá cả, khối lượng giao dịch) được công khai, nhà đầu tư có thể tra cứu thông qua các đầu cuối chuyên nghiệp. Các giao dịch lớn phải được báo cáo, ngăn chặn việc "đạp giá" trong im lặng. Mức độ minh bạch này giảm đáng kể không gian hành vi sai trái của các nhà tạo lập thị trường.
Giám sát thời gian thực: Sàn giao dịch sử dụng thuật toán để theo dõi diễn biến thị trường, ngay khi phát hiện sự biến động bất thường hoặc khối lượng giao dịch, chẳng hạn như một cổ phiếu đột nhiên giảm mạnh, sẽ ngay lập tức khởi động cuộc điều tra. Cơ chế ngắt mạch tự động tạm ngừng giao dịch khi giá biến động mạnh, tạo thời gian bình tĩnh cho thị trường, ngăn chặn sự lây lan của tâm lý hoảng loạn.
Quy định ngành: Các tổ chức như Cục Quản lý Tài chính Hoa Kỳ (FINRA) đã đặt ra các tiêu chuẩn đạo đức cho các nhà tạo lập thị trường, yêu cầu họ cung cấp báo giá công bằng và duy trì sự ổn định của thị trường. Các nhà tạo lập thị trường được chỉ định của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (DMM) phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn và hành vi để đủ điều kiện.
Bảo vệ nhà đầu tư: Nếu các nhà tạo lập thị trường làm rối loạn trật tự thị trường, nhà đầu tư có thể yêu cầu bồi thường thông qua kiện tập thể. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều ngân hàng đã bị cổ đông kiện vì hành vi thao túng thị trường. Công ty bảo vệ nhà đầu tư chứng khoán (SIPC) cung cấp một mức độ bồi thường cho những thiệt hại do hành vi sai trái của các nhà môi giới.
Những biện pháp này tuy không hoàn hảo, nhưng thực sự đã giảm thiểu đáng kể những hành vi cướp bóc trong thị trường truyền thống. Kinh nghiệm cốt lõi của thị trường truyền thống là kết hợp một cách hữu cơ giữa quản lý, tính minh bạch và cơ chế trách nhiệm, xây dựng một hệ thống bảo vệ đa tầng.
Phân tích độ yếu của thị trường tiền điện tử
So với thị trường truyền thống, thị trường tiền điện tử có vẻ dễ bị tổn thương hơn, những lý do chính bao gồm:
Quy định chưa hoàn thiện: Thị trường truyền thống có hàng trăm năm kinh nghiệm về quy định, hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh. Trong khi đó, thị trường tiền điện tử toàn cầu vẫn đang trong tình trạng phân tán về quy định, nhiều khu vực chưa có quy định rõ ràng về thao túng thị trường hoặc hành vi của nhà tạo lập thị trường, điều này đã tạo cơ hội cho những hành vi xấu.
Quy mô thị trường còn nhỏ: Giá trị thị trường và tính thanh khoản của tiền điện tử vẫn còn chênh lệch lớn so với thị trường chứng khoán trưởng thành. Hoạt động của một nhà tạo lập thị trường đơn lẻ có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá của một mã thông báo, trong khi các cổ phiếu lớn trên thị trường truyền thống thì khó bị thao túng bởi một chủ thể duy nhất.
Kinh nghiệm của bên dự án còn hạn chế: Nhiều đội ngũ dự án mã hóa chủ yếu là các chuyên gia công nghệ, thiếu hiểu biết sâu sắc về hoạt động của thị trường tài chính. Họ có thể không nhận thức đầy đủ về những rủi ro tiềm ẩn của mô hình tùy chọn cho vay, dễ bị các nhà tạo lập thị trường dẫn dắt khi ký kết hợp đồng.
Thông tin không minh bạch: Thị trường tiền điện tử thường sử dụng các thỏa thuận bảo mật, chi tiết hợp đồng thường không được công khai. Cách làm này đã được sự quan tâm của cơ quan quản lý trong thị trường truyền thống, nhưng vẫn là điều bình thường trong lĩnh vực mã hóa.
Những yếu tố này kết hợp lại, làm cho các dự án nhỏ dễ trở thành mục tiêu của các hành vi cướp đoạt, đồng thời cũng đe dọa đến nền tảng niềm tin và sự phát triển khỏe mạnh của toàn ngành.
Để giải quyết những vấn đề này, ngành công nghiệp mã hóa cần nỗ lực từ nhiều phía: hoàn thiện khuôn khổ quy định, nâng cao tính minh bạch của thị trường, tăng cường giáo dục cho các dự án, thiết lập cơ chế tự quản trong ngành, v.v. Chỉ có như vậy, mới có thể tạo ra một hệ sinh thái thị trường tiền điện tử công bằng, minh bạch và bền vững hơn.